Onder de koffie na een uitvaart vroeg een familielid van de overledene me naar wat de protestantse kerk onderscheidde van de hervormde of gereformeerde kerk. Zijn vraag maakte me er weer van bewust dat wat voor ons in de kerk een majeure ontwikkeling is geweest, de buitenwacht volledig kan zijn ontgaan. Niet zonder enige verholen trots kon ik hem vertellen dat het soms lukt de eeuwenlange trend van schisma’s binnen kerken te doorbreken en met meerdere kerken samen te gaan. Tot zover mijn college onder de koffie.

Dat we protestant zijn gaan heten heeft ermee te maken dat in de nieuwe kerk zowel de lutherse als de gereformeerde stroming uit de Reformatie samenkwamen en een overkoepelende benaming moest worden gezocht. Helaas werd de aanduiding van de nieuwe naam met de afkorting PKN meteen veelvuldig gebruikt en daarbij ook nog vaak verward met die van een bekend telecombedrijf. Andere kerken namen dit gebruik van een afkorting voor hun kerk ook over, zo bemerkte ik eens bij een interkerkelijk overleg. Een deelnemer stelde zich voor als lid van de GKN*)  Het duurde even voor het kwartje bij me viel; O, gereformeerd dus, zeg dat dan gewoon…. Nu ja, “gewoon”, in die kerk had ook al weer een afsplitsing plaatsgevonden na controverses over de vrouw in het ambt en meer zaken waarmee je immers maar zo op het hellend vlak geraakt!

Wij zijn geen bedrijf, maar een kerk en daarom vermijd ik liever de afkorting en spreek voluit over de Protestantse Kerk als ik over of namens onze kerk spreek. Bovendien vind ik het een prachtige naam die aangeeft waar wij staan in de christelijke traditie. Onze kerken zijn immers begonnen als protestbeweging tegen de macht en rijkdom in de Rooms-katholieke kerk, waarin geloof koopwaar was geworden. Het woord “protestant” speelde in de zestiende eeuw een rol bij de opbouw van de (Franstalige) gereformeerde kerk. Het werkwoord “protester” had vooral de betekenis van “plechtig betuigen” en “staan voor de zaak”. Zo willen we ook vandaag een belijdende kerk zijn, die vanuit haar bronnen vasthoudt aan een wereld in Gods licht en protesteert tegen alles wat daarmee strijdt.

Ds. Gert Wybe van der Werff
column voor Leeftocht (maart 2025)


*) Gereformeerde Kerken Nederland, het kerkverband dat op 26 november 2009 tot stand is gekomen.